Yeni Doğan Sarılığı Beyin Hasarına Yol Açabilir

08 Mart 2014 Devamı

Yeni doğan sarılığı tedavi edilmediği takdirde beyinde kalıcı hasara neden oluyor…

Yeni doğan bebeklerin büyük çoğunluğunda çeşitli nedenlere bağlı olarak belli risk oranlarında sarılık görülebiliyor. Genellikle anne ile bebek arasındaki kan uyuşmazlığı nedeni ile ortaya çıkan bu hastalık, zamanında önlem alınmadığı takdirde beyin hasarı ile birlikte zihinsel gerişim geriliğine yol açabilir.

Yeni doğan sarılığı nedir ve nasıl ortaya çıkar?

Zamanında doğan bebeklerin yüzde 60’ında, erken doğan bebeklerin ise yüzde 80’inde yaşamın 2-3. günleri başlayıp bir hafta süren sarılık görülebilir. Bunun nedeni, kan ve dokularda aşırı miktarlarda “bilirubin” maddesinin birikmesidir. Bilirubin, başlıca alyuvar hücrelerinin parçalanmasıyla ortaya çıkan “HEM” isimli maddenin metabolizması sonucu oluşur. Bilirubin doğumdan önce plasenta aracılığıyla, doğumdan sonra ise bebek tarafından vücuttan atılır.

Sarılık, bilirubinin aşırı miktarda yapımı, vücuttaki metabolizması veya vücuttan atılımındaki aşamalar sonucu oluşan bozukluktan kaynaklanır. Sarılığın gözle görülür hale gelmesi için, kanda belirli bir seviyenin üstüne çıkması gerekmektedir. Sadece yüzde görülen sarılık önemli olmayabilir ama vücutta da görülüyorsa mutlaka doktor tarafından değerlendirilmelidir.

Bebeğin yaşam kalitesi açısından ne tür olumsuz sonuçlar doğurabilir?
Hayatın birinci günü başlayan sarılık çok önemlidir ve bu genellikle kan uyuşmazlığının belirtisidir. Anne Rh(-), bebek Rh(+) kan grubundaysa bu “Rh uyuşmazlığı”, anne 0 grubu, bebek A,B veya AB grubuysa bu uyuşmazlığa da “ABO uyuşmazlığı”, denir.

Rh uyuşmazlığına bağlı sarılık genellikle ilk çocukta sorun olmaz. Doğumdan hemen sonra annede oluşan antikorları bloke etmek için, Rhogam kullanılır. ABO uyuşmazlığı, Rh uyuşmazlığına göre daha hafif seyreder ve ilk bebekte sarılık görülebilir. Gebe annelerin kan gruplarına bakılarak, Rh(-) ve 0 grubu annelerin bilinmesi, bebeklerin kan uyuşmazlığı yönünden izlenmesi gerekmektedir.

Fizyolojik sarılık yaşamın üçüncü gününde başlar. Bir hafta içinde kalıcı bir etki bırakmadan bilirubin değeri normale döner. Anne sütü ile beslenen bebeklerde, mama ile beslenenlere göre daha yüksek oranda sarılık görülmektedir. Ancak “anne sütü sarılığı” tanısının konması için, sarılığa yol açan diğer patolojik nedenlerin elenmesi gerekir.

Normal yenidoğanda sarılığın iki haftadan uzun sürmesi uzamış sarılık olarak tanımlanır ve bunun araştırılması gerekir. Nedenlerin en önemlilerinden biri, tiroid bezinin az çalışması veya yokluğu olarak bilinen hipotiroididir. Uzamış sarılıklarda hipotiroidi mutlaka araştırılmalıdır. Tanı ve tedavi gecikirse bebekte zihinsel gelişim geriliği ortaya çıkar.

Tedavisi nasıldır?
Sarılık görülen bebeklerde kan tahlili yapılır ve fototerapi veya gerekirse kan değişimi uygulanır. Sarılık çok yükselir ve tedavi edilmezse, bebeğin beyin hücreleri düzelmeyecek şekilde etkilenebilir. Beyin hücreleri, bir kez sarılığa bağlı zarar gördüyse bu durumu düzeltmek için yapılabilecek hiçbir tedavi yöntemi yoktur. Bebek sarardığında mutlaka doktor tarafından izlenmeli, gerekiyorsa tedavi hemen uygulanmalıdır. Ayrıca sarılığın derecesi ne olursa olsun 15 günü geçen sarılıklar, doktor tarafından değerlendirilmelidir.