Sorular ve Cevaplar ile Astım

ÇOCUKLARDA ASTIM SIKLIĞI NEDİR?

• Çocukluk çağında en SIK rastlanan kronik hastalık, Astım sıklığı ülkemizde % 6-10 civarındadır
• Çocukluk çağında okul kaybı ve hastane yatışlarının önemli bir sebebidir

ÇOCUKLARDA ASTIM TANISI NASIL KONUR?

Astımlı hastalar genellikle aralıklı olarak ortaya çıkan HIRILTI, NEFES DARLIĞI,GÖĞÜSTE SIKIŞMA HİSSİ,SADECE ÖKSÜRÜK gibi şikayetler ile doktora başvururlar. Genellikle bu şikayetler bir Üst solunum yolu enfeksiyonunu takiben başlar. Bunun dışında 6 yaşından büyük çocuklarda solunum fonksiyon testleri ( akciğer kapasitesini ölçen testler) tanıda yardımcıdır.

Allerjinin varlığına ilişkin testler de yapılabilir fakat allerjisi olmadan da benzeri şikayetleri olan çocuklar vardır. Fakat altta yatan allerjik bir zemin var ise çocukların daha yakından takip edilmesi gerekir

HANGİ ÇOCUKLAR İLERİDE ASTIM GELİŞİMİ AÇISINDAN RİSKLİDİR?

Okul öncesi dönemde çocuklar yılda 5-8 kez üst solunum yolu enfeksiyonu geçirebilir. Bazı çocuklarda hava yolları daha hassastır ve genellikle ÜSYE’yi takiben hırıltı nefes darlığı , uzamış öksürük gibi şikayetler ile doktora başvururlar.
Okul öncesi dönemde çocukların nerede ise % 50’sinde buna benzer şikayetler görülebilir. Bu çocukların önemli bir kısmı büyüdükçe bu şikayetler azalır ve ortadan kaybolur ama bir kısmında şikayetler daha ileriki yıllara kadar devam eder ve astım tanısı alırlar.

Hangi çocukların iyileşeceğini ya da hangi çocukların hayatlarının ileriki yıllarına kadar şikayetlerin devam edeceği ya da astım tanısı alacağını önceden kesin olarak mümkün değildir.
BUNUNLA BİRLİKTE,
• Şiddetli hırıltı/bronşiolit nedeni ile sık hastane yatışları
• Son 6 ay boyunca en az 3 hırıltı atağı
• Ailesel astım hikayesi
• Atopik dermatit
• Rinit varlığı (USYE yokluğunda)
• Hırıltı (Solunum yolu enfeksiyonu yokluğunda)
• Yapılan testlerde allerjinin saptanması
Astım gelişimi açısından risk faktörleridir.

ASTIM TEDAVİSİNDE KULLANLAN İLAÇLAR NELERDİR?

Astım ya da hava yolu hassasiyeti olan çocuklarda tedavi uluslararası tedavi rehberlerine göre planlanmaktadır. Bu tedavi rehberlerindeki ilk seçenek ilaçlar direkt hava yollarına verilen ilaçlardır.Bu hastalarda kullanılan iki çeşit ilaç vardır

1-Koruyucu/Tedavi edici ilaçlar
İnhale kortikosteroidler
Ağızdan alınan diğer ilaçlar (Çiğneme tableti)
2- Rahatlatıcı, şikayetleri giderici ilaçlar

HAFİF ASTIM;
• Eğer çocuğunuzun çok aralıklı ve hafif şikayetleri var ise
• Astım atakları hafif ve kısa süreli ise
• Günlük aktivasyonları normal ise ;SADECE ŞİKAYETİ OLDUĞUNDA RAHATLATICI İLAÇLARI KULLANABİLİR

ORTA -AĞIR ŞİDDETTE ASTIM
• Astım semptomları haftada iki kezden daha fazla ise
• Ayda iki geceden daha fazla gece semptomu var ise
• Astım atakları çocuğun aktivitesini engelliyor ise; HERGÜN KORUYUCU İLAÇ KULLANMALIDIR

Tedavide eğer püskürtme ilaçlar kullanılıyor ise kesinlikle direkt ağıza sıkılmaz. Çocukların yaş gruplarına göre kullanılan bazı ara cihazlar vardır

NEFES YOLUNDAN KULLANILAN KORTİZON İÇERENİLAÇLARIN ZARARLI YAN ETKİLERİ VAR MIDIR?

• Astım tedavisinde kullanılan ilaçlar uygun dozlarda ve uygun ara cihazlar ile kullanıldığında sistemik yan etkiler açısından güvenilirdir.
• Astımlı hastalar yaşıtlarına göre daha geç ergenliğe ulaşırlar. Erişkin boyları NORMALDİR
• Özellikle ağır astımı olan hastalar uygun bir tedavi almaz ise hastalığın kendisine bağlı olarak boy kısalığı görülebilir.

ÇOCUĞUMUN OKUL SEYAHATLERİNE GİTMESİ UYGUN MUDUR?

EVET
1. Astımı kontrol altında olduğu sürece okul seyahatlerine gidebilir
2. Seyahat öncesinde mutlaka sorumlu kişilere çocuğun hastalığı gerekli durumlarda kullanılabilecek tedaviler ile ilgili bilgi verilmelidir

ASTIMI OLAN ÇOCUKLAR SPOR YAPABİLİR Mİ?

EVET: KISITLAMA YOK
• Astımlı Çocukların egzersiz yapmaları çok önemli
• Fiziksel aktivasyon ile ortaya çıkan semptom var ise doktorunuza danışmalısınız

ÇOCUĞUM OKULA BAŞLADIĞINDA NE YAPMALIYIM?

1. Çocuğunuzun hastalığını öğretmenden saklamayın
2. Çocuğunuzun astım semptomlarına ilişkin öğretmene bilgi verin
3. Doktorunuza danışarak eğer gerekli ise astım ilaçlarını okula gönderin

ASTIM TEDAVİSİ ALMAKTA OLANBİR ÇOCUK HASTALIĞI İLE İLGİLİ OLARAK NASIL BİLGİLENDİRİLMELİDİR?

1. Çocuğunuz yaşıtlarının yer aldığı tüm normal günlük aktivasyonlarda
yer almalı ve kendine güveni sağlanmalı
2. Mümkün olabildiğince bağımsız olabilmesi için cesaretlendirmelisiniz
3. Çocuğunuz büyüdükçe astımla ilgili olarak bilgilendirilmelidir
4. Çocuğunuz ilaçlarını düzenli alma konusunda sorumlu olmalıdır
5. Çocuğunuz hastalığı ile ilgili acil durumlarda kimi arayacağını bilmelidir
6. Okuldaki sorumlu kişiler çocuğunuzun hastalığı ve ilaçları ile ilgili bilgi sahibi
olmalıdır

ÇOCUĞUMUN ASTIMINDA RUHSAL DURUMU ÖNEMLİ MİDİR?

1. Heyecan, kızgınlık, aşırı korku çocukta astım atağını başlatabilir
2. Aile sorunları astımın kötüleşmesine sebep olabilir
3. Ailenin pozitif ve olumlu yaklaşımı önemli

DİĞER ÇOCUKLARIMDA ASTIM OLUR MU?

1. Bulaşıcı bir hastalık değil
2. Fakat genetik önemli, özellikle anne,baba ve kardeşlerde astım saman nezlesinin varlığı diğer çocuklarda da alerjik hastalıklar gelişimi açısından bir risk faktörüdür

ASTIM VE ÇEVRE…

Astımlı hastaları değerlendirirken hastanın yaşadığı çevre ile ilişkili detaylar öğrenilmeli,çevresel alerjen miktarını azaltabilmek amacı ile uygun öneriler verilmeli

• Hasta kontrole geldiğinde çevresel önlemlerin alınıp alınmadığı kontrol edilmeli
• Ve özellikle ülkemiz şartlarında mutlaka pasif sigaraya maruziyet sorgulanmalı ve aile bu konuda bilgilendirilmelidir

ASTIMLI ÇOCUKLARDA ÖNEMLİ ÇEVRESEL ALLERJENLER NELERDİR VE HANGİ KONTROL YÖNTEMLERİ KULLANILMALIDIR?

EV TOZU AKARINI NASIL AZALTALIM?

Ev tozu akarı hem dünyada hem de ülkemizdeki en önemli iç ortam allerjenidir.
• Ev tozu akarı insan derisinden dökülen parçacıklar ile beslenir
• Erişkin bir yetişkin günde 0.5-1 gr deri artığı döker ki günde 100 000 ev tozu akarını beslemek için yeterli bir miktardır.
• Yatak, yorgan, halılar, mobiyalar ev tozu alerjenleri için önemli kaynaklardır.
• Bunların temizliği sırasında alerjenler havalanabilir ve inhale edilebilir

Ev tozu akarı başarılı bir şekilde azaltılabilir mi?
Ve bu önlemler hastaların klinik bulgularında bir farklılığa yol açar mı?

Gereksiz zaman ve para harcanmaması için hastalar ev tozu akarını azaltmaya yönelik önlemler konusunda doğru bilgilendirimelidir
• Uyku süresince büyük miktarda alerjene maruziyet nedeni ile klinikte en önemli bölgelerdendir
• Allerjen –geçirgen olmayan yatak ve yastık kılıflarının kullanılması VE
• Yatak materyalinin sıcak su ile yıkanması (>55 C) yatak odasında ev tozuna maruziyeti azaltmak için en etkili yöntemdir ve ev tozu alerjeni miktarını anlamlı olarak azaltır
Anti-alerjik kılıflara ek olarak akarasid ya da anti-mite şampuan vb gibi bazı kimyasal maddelerin kullanılmasının ek bir faydası olmadığını göstermiştir
Kuru temizleme
• Tüm canlı ev tozu böceklerini öldürür!
• Fakat alerjen konsantrasyonunu azaltmaz!

HAYVAN ALLERJENLERİNİ NASIL AZALTALIM?

• Küçük kemirgenler ve kuşlar dahil olmak üzere tüm sıcakkanlı hayvanların idrar, dışkı ve tükrükleri alerjik reaksiyonlara yol açabilir
• Hayvanlara ait alerjenleri çok küçüktür, yapışkandır ve yüzeylere yapışır
• Hayvan alerjenlerinin evlerden okul vb gibi toplumsal yerlere taşınması rapor edilmiştir. Bu neden ile ev hayvanı olmayan çocuklarda bile hayvan alerjisi olabilir
• Evde hayvanlarla ilişkili alerjenleri ortadan kaldırmak için en etkin yöntem hayvanın gitmesidir
• Hayvan gittikten sonra bile alerjenleri ortadan kaldırmak için iyi bir temizlik gerekir
• Alerjen düzeyindeki azalmalar aylar alabilir, halıların ve kumaşlı mobilyaların kaldırılması bu süreyi kısaltır

Eğer hayvan evden gitmiyor ise,
• Hayvan yatak odasına sokulmamalıdır
• Hastanın yatak odasının kapısı kapalı tutulur
• Halılar ve kumaşlı mobilyalar mümkün olduğunca kaldırılmalı ve varolan bu tür materyal mümkün olduğunca hayvandan izole edilmelidir

HAMAM BÖCEĞİ ALLERJENLERİNİ NASIL AZALTALIM?
• Hamam böceği genellikle karanlık, nemli, ılık ortamları sever
• Hamam böceği alerjenlerinin evden temizlenmesi çok kolay değildir
• Profesyonel hamam böceği eradikasyonunun etkinliği tam olarak kanıtlanamamış olmasına rağmen elimizdeki tek seçenektir
• Amaç sadece yaşayan hamam böceklerini elimine etmek değil ayrıca hamam böceği artıklarını ortadan kaldırmaktır
• Özellikle kalabalık apartmanlarda yaşayan ailelerde infestasyonun tekrarı çok önemli bir problemdir .Kimyasal olarak ilaçlama dışında hamam böceklerinin kullandığı yiyecek ve su kaynaklarının ortadan kaldırılması gibi temel temizlik önlemleri çok önemlidir.
• Boş poşetler,boş şişeler, gazete kağıtları vb gibimaddeler hamamböceklerinin sıklıkla sevdikleri bölgelerdir ve evde depolanmamaları gerekir!

ÇEVRESEL SİGARA DUMANINA MARUZİYET ASTIMIN OLUŞMASINDA VE ŞİDDETİNİN ARTMASINDA ÇOK ÖNEMLİ BİR ÇEVRESEL FAKTÖRDÜR

• Ailelere sigara içmemeleri / ya da içecekler ise ev dışında içmeleri gerektiği söylenmelidir
• Hekimler sigarayı bırakma aktiviteleri konusunda bilgi sahibi olmalı gerekirse aileyi yönlendirebilmelidir
• Hastanın aktif sigara içimi? Ya da arkadaşlar/ akrabalar/ bakıcı vb gibi olası sigaraya maruziyetin diğer kaynaklarıda araştırılmalıdır

Prof.Dr. Fazilet Karakoç

Kategori: Prof.Dr.Fazilet Karakoç, Yazarlar