Çocuklarda Tüberküloz

Tüberküloz nasıl bir hastalıktır? Sıklığı nedir?

Tüm dünya da her yıl yaklaşık 8,4 milyon kişi tüberküloz hastalığına yakalanmakta ve 2 milyon insan ne yazık ki bu hastalık nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Ülkemizde tüberküloz Afrika ya da Asya kıtasındaki kadar yaygın olmamak ile birlikte halen ciddi bir halk sağlığı sorunu olmaya devam ediyor. Tüberküloz, en çok akciğerlerde olmak üzere bütün organlarda hastalık yapabilir. Hastalık yayılır ise diğer organlara da zarar verebilir. Bununla birlikte birçok hastalıkta olduğu gibi erken ve uygun tedavi edilirse hastalar iyileşir.

Tüberküloz nasıl bulaşır?

Tüberküloz hastalığı, solunum yoluyla bulaşır. Hasta kişilerin öksürmesi, hapşırması, konuşması ile solunum yolu salgıları damlacık şeklinde havaya atılır. İçinde tüberküloz mikrobunun bulunduğu bu damlacıkların solunması ile sağlıklı bireyler tüberküloz mikrobu ile tanışır biz buna enfeksiyon diyoruz. İyi haber mikropla tanışan her çocukta hastalık gelişmez.
Veremli bir hasta ile sokakta, dolmuşta, lokantada kısa süreli bir karşılaşma ile çocukların mikrobu alma olasılığı çok düşüktür. Hastalığın bulaşması için genellikle verem hastası kişi ile uzun süre bir arada bulunmak gerekir. En çok hastanın aile bireyleri ve yakın çalışma arkadaşlarına bulaşma olur. Hasta olan kişi tedavi almaya başladıktan yaklaşık üç hafta sonra özel durumlar dışında bulaştırıcılık özelliği ortadan kalkar.
Çocuklar özellikle ufak bebekler her konuda olduğu gibi bu konuda da biraz daha hassas. Mesela evde Tüberküloz hastası olan bir kişi var ise o evdeki herkes hastalanabilir ama özellikle 5 yaş altındaki çocuklarda hastalık geliştirme riski erişkinlere göre çok daha yüksektir. Bir erişkinin mikrop ile temas ettiğinde hastalık geliştirme riski % 10 iken bir yaşın altındaki bir çocukta bu oran % 50 civarındadır.

Tüberküloz hastasının yakın çevresindekiler ne yapmalıdır?

Tüberküloz hastası ile temas halinde olan kişiler özellikle 15 yaşın altındaki çocuklar mutlaka Çocuk Göğüs Hastalıkları Doktoru ya da en Verem Savaş Dispanseri tarafından kontrol edilmelidir. Eğer yapılan testler ile çocuğun hasta olduğu anlaşılır ise genellikle 6, bazen 9 ay 3 ya da 4 ilaç ile tedavi edilmesi gerekir. Eğer hastalık yok ama sadece evdeki tüberkülozlu kişi ile temas söz konusu ise o zamanda çocuğun tüberküloz geliştirmesini engelleyebilmek için 6 ay süre koruyucu tedavi verilir.

Verem aşısı yapılan bir çocuk verem olur mu?

Verem aşısı (BCG aşısı) doğumdan sonra 2. ayda 1 kez uygulanır. Eskiden 3-4 doz verem aşısı uygulanırdı. Ülkemizde şu anda uygulanan Ulusal aşı programına göre verem aşısı sadece bir kez uygulanması öneriliyor tekrar edilmesine gerek yok. Ama ne yazık ki %100 koruyucu bir aşı değil BCG…
Verem aşısı (BCG) tüberkülozun hayatı tehdit eden menenjit ( beyin zarı iltihabı) ya da kan ile yayılan ağır formlarına karşı % 90 ‘ a yakın bir koruma sağlar. Fakat. akciğer tüberkülozuna karşı koruyuculuğu sadece % 50’dir.

Çocuklarda Tüberküloz hastalığının belirtileri nelerdir?

Tüberkülozlu çocuklarda akşama doğru yükselen ateş, gece terlemesi, kilo kaybı, iştahsızlık ve halsizlik olabilir. İki haftadan uzun süren öksürük, balgam çıkarma, kan tükürme, göğüste ağrı ve nefes darlığı da rastlanan bulgulardır.
Tüberküloz hastalığında yakınmalar genellikle hafif başlar, yavaş ilerler bu neden ile doktora başvuru gecikebilir. Bu durum hastalığın daha çok yayılmasına neden olabilir.

Çocukluk çağında tüberküloz tanısı nasıl konur ve tedavisi nasıldır?

Çocuklarda tüberküloz tanısını koymak kolay değildir. Çocuklar erişkinler kadar kolay balgam çıkaramadıkları için genellikle hastanın, hikayesi, akciğer filmi ve tüberküloz cilt testi, bazı kan testleri , mide suyunun incelenmesi gibi laboratuar testlerinin sonuçları bir araya getirilerek tanı kesinleştirilmeye çalışılır.
Hikayede çocuğun tüberkülozlu bir erişkinle teması olması da önemlidir. Bu neden ile Tüberküloz düşünülen çocukta mutlaka aile taraması yapılmalıdır. Bazen çocuk bir hastada veremden şüphelenip araştırmaya başladığımızda aynı evde yaşayan bir erişkinin anne, baba, büyükanne ya da bakıcının tüberküloz hastası olduğu ortaya çıkıyor.

Tüberküloz hastası hastanede yatarak mı tedavi edilmelidir?

Her hastanın mutlaka yatırılması gerekmez. Ancak genel durumu bozuk, yaygın hastalığı olan, aşırı kan tükürmesi olan, başka sağlık sorunları olan, tedaviye uyumsuz olan hastaların hastaneye yatırılarak tedavi edilmesi gerekir.
Tüberküloz hastalığı iyileşir mi?
Tüberküloz kesinlikle iyileşebilen bir hastalıktır. İlaçlarını önerilen şekilde aksatmadan, yeterli süre içen hastaların hemen hepsi başarıyla tedavi edilir. Bununla birlikte ilaçlarını düzenli kullanmayan hastalarda iyileşme olmaz.

Prof.Dr. Fazilet Karakoç

Kategori: Genel, Prof.Dr.Fazilet Karakoç, Yazarlar