Çocuklarda görülen her nöbet epilepsi nöbeti değildir

05 Nisan 2012 Devamı

Prof. Dr. Yüksel Yılmaz, Çocuk Nörolojisi Uzmanı

Epilepsi tekrarlayan ateşsiz nöbetler seyreden, sık görülen bir durumdur; her 100 kişiden birinde epilepsi görülür. Çocuklarda nöbet sıktır, ancak her nöbet, epilepsi nöbeti değildir. Özellikle 5 ay-5 yaş arasındaki çocuklarda görülen ateşli havaleleri epilepsi olarak kabul etmemek gerekir.
Epilepsi beyindeki anormal elektrik boşalımları sonucu ortaya çıkan nöbetlerle karekterize bir durumdur, ancak akıl hastalığı değildir. Epilepsili çocukların çoğu doğru tedavi ile normal yaşam, büyüme, gelişme gösterebilir, hayata katılabilirler. Bir çocuğa epilepsi diyebilmek için iki ya da daha fazla ateşsiz ve belirli, geçici bir nedene (kan şekeri düşüklüğü, travma vb) bağlanmayan nöbet geçirmiş olması gerekir. Nöbet sanılan her durum nöbet değildir, soluk tutma (katılma) atakları, hareket bozuklukları, uykudaki sıçramalar, tikler, gece korkuları gibi bazı durumlar nöbetle karıştırılabilir. Epilepsi nöbetini nöbet olmayan durumlardan ayırt etmek için atağı kameraya çekmek, iyi gözlemlemek, hekime ayrıntılı anlatmak, bazen video-monitorize EEG incelemesi yapmak yararlıdır. Dirençli epilepsi teşhisi alan çocukların azınsanmayacak kısmında aslında epilepsi olmadığı gösterilmiştir. Epilepsi klinik tanıdır, ancak EEG incelemesi bazı epilepsi türlerinde özgül veriler sunabilir. Epilepsi düşünülen her çocuğa EEG incelemesi yapılmalıdır. Ayrıca epilepsinin nedeni araştırılmalı, nöbetlerin ve epilepsinin tipi aydınlatılmalıdır. Tedavi ve hastalığın olası seyri açısından altta yatan nedeni ve epilepsi türünü bilmek gereklidir. Tanı sürecinde hekimin gerekli gördüğü tetkikleri yaptırmak ve tedavi protokolüne uymak gerekir.

EPİLEPSİ TEDAVİSİ

Epilepsi tedavi edilebilen bir hastalıktır. Epilepsi tanısı alan çocukların %60-70’i ilk ya da ikinci ilaçla tedavi olurlar. Tedavide amaç çocuğun nöbet geçirmemesi, normal büyüme-gelişme göstererek normal bir yaşam sürmesidir.Epilepsi tedavisinde uygun (nöbet tipine, epilepsi türüne, çocuğun yaş ve özelliklerine göre doğru seçilmiş) antiepileptik (epilepsi nöbetini önleyen) ilacın ya da ilaçların uygun dozda, düzenli ve gerekli görülen sürede kullanılması ve nöbet oluşturacak, nöbeti kolaylaştıracak etkenlerden uzak durulması esastır.Epilepsi ilacının aniden kesilmesi, unutulması, ilacın düzensiz kullanılması ya da yeterli dozda alınmaması halinde tedavi etkili olmaz, nöbet görülebilir. Ayrıca uykusuzluk, uzun süre açlık, aşırı yorgunluk, ateşli hastalıklar ve enfeksiyonlar nöbetleri kolaylaştırabilir. Epilepsi ilacının düzenli, doz atlamadan alınması gerekir. Başka bir hastalık, örneğin enfeksiyon için ilaç kullanmak gerekirse çocuğun kullandığı ilacı çocuk hekimine bildirmek gerekir. İlaç tedavisine yanıt vermeyen az sayıdaki hasta için ilaç tedavisi dışında cerrahi tedavi gibi tedavi seçenekleri olabilir.

NÖBET SIRASINDA NÖBET SIRASINDA NASIL DAVRANMALI?

Çocuklarda nöbetlerin çoğu 5 dakikadan kısa sürer ve kendiliğinden durur.
Nöbet sırasında yaralanma, yanlış ve gereksiz müdahale hayati tehlike doğurabilir.
Nöbet sırasında, sakin olmalıyız. Sakin olmazsak, çocuğa yardım edemeyiz, çok değerli zamanı kaybedebiliriz.
Çocuğun yanından ayrılmamalıyız.
Çocuğu yan yatırınız, böylece solunum yolu ve ağız salgılarının boğazı tıkamasını engelleyebiliriz.
Ağzını açmaya veya ağzına bir şey sokmaya çalışmamalıyız, hiç bir çocuk küçük dilini yutmaz, beyindeki anormal elektrik boşalımları nedeniyle kitlenen çeneyi kaşıkla, tahtayla, elle açamayız. Nöbet durunca çene gevşeyecektir.
Çocuğun istemsiz hareketlerini, kasılmalarını durdurmaya çalışmayınız, kendine gelmesi için su dökmek, yüze vurmak anlamsızdır, çocuğu zedeleyebilir. Çevrede çocuğu zedeleyebilecek sıvı, keskin, sert cisim varsa uzaklaştırınız. Gözlüğü varsa çıkartınız. Giysileri sıkıysa gevşetiniz.
Nöbet geçiren çocuğa ağızdan ilaç vermeye çalışmak, soğan, patates, kolonya vb. koklatmak yanlıştır, anlamsızdır, etkisizdir.
Nöbet sırasında solunum ve kalp hızı değişiklikleri olabilir; ancak nöbet sırasında solunumu süren, kalp atımı alınan çocuğa suni solunum, kalp masajı yapmak anlamsızdır, yanlıştır.

NE ZAMAN CANKURTARAN ÇAĞIRALIM VE SAĞLIK KURULUŞUNA BAŞVURALIM?

İlk nöbetse,
Nöbet 5 dakikadan uzun sürerse,
Ard arda nöbetler gelişiyorsa,
Çocuk nöbet sırasında yaralanmışsa ya da boğulma riski taşıyorsa (suda nöbet geçirmişse),
Nöbet durduğu halde uzun sure çocuk kendine gelmiyorsa,
Özellikle daha önce status dediğimiz uzun süreli nöbetler geçirmişse ve nöbet durmuyorsa
Vakit kaybetmeden uygun koşullarda (cankurtaranla) acil çocuk ünitesine başvurulmalıdır
Hastaneye giderken çocuğun kullandığı epilepsi ilacı varsa, teşhisin ve tedavinin yazılı olduğu belgeler varsa yanınızda olması yararlıdır.
Yanınızda her zaman çocuğunuzun teşhis ve tedavisinin yazılı olduğu bir ‘acil durum’ belgesi taşımanız yararlıdır.