Çocuğunuz Uyurken Altına mı Kaçırıyor?

19 Kasım 2013 Devamı

Çocuğun uyurken kaçırması gayet normal. Küçükken aynı yollardan geçmiş ebeveynin bu yatak niye ıslak diye kınaması garip. Çözüm ne?

Çocuklu evlerde ortak manzara: Gecenin körü. Yatak ıslanmış. Ufaklık sus pus. Utanıyor. Anne baba çaktırmamaya gayret etse de kızgın. Demek ki tuvalet eğitimiyle ilgili sorun var düşüncesi ikisine de hakim. Oysa gerçek başka.

Çocukların uyurken yataklarını ıslatması gelişimin doğal bir parçası. Özellikle 6 – 7 yaşına dek uyurken idrar torbası denetimi yapılamıyor.

Ona kızıp daha da utandırmayın.

Bu süreçte çarşafları sık yıkamaya razı olun. Sorun sizin. Onun değil. Sakın unutmayın. Genellikle bu dönemin ardından yatak daha seyrek aralıklarla ıslanacak. Sorun zamanla tamamen ortadan kalkacak. Sabırlı olmalısınız.

Yatak ıslanmasın temalı stratejiler benzer nitelikte: Uykudan 1 – 2 saat önce sıvı tüketimini sınırlamak, uykuyu bölüp çocuğu tuvalete götürmek vb.

Buna rağmen bazı vakalar olağandışı gelişebilir. Çocuk büyüse de yatağını ıslatmayı sürdürür. Bu durumda (anlayışı elden bırakmadan) temkinli olmak şart. Yatak ıslatma nadiren de olsa başka bir sağlık sorunuyla ilişkili olabilir.

Belirtileri ne?

Çoğu çocuk tuvalet eğitimini 4 yaşına dek tamamlıyor. Ancak idrar torbası denetiminde böyle bir sınır yok. Çünkü istemdışı.

Kısaca çocuk yatağını bile isteye ıslatmıyor. Hem bu sonsuza dek sürmeyecek. 5 yaşında çocukların %15′inde yatak hala ıslak. 8 – 11 yaş arası bu oran %5′e düşüyor.

Sabrınız kalmadıysa, diyelim çocuk kazık kadar olduysa ve hala çişini tutamıyorsa bir şeyler ters gidiyor olabilir. Bu durumda uzman yardımı gerekiyor.

Doktora mı götürsek?

• Çocuk 6 – 7 yaşından büyükse

• İdrar güçlüğü çekiyorsa

• Çişi pembeyse

• Uyurken horluyorsa

• Aşırı susuyorsa

• Uzun süre kuru kalmasına rağmen birdenbire yatağını ıslatmaya başlıyorsa

Doktora gitmeyi düşünmelisiniz.

Neden oluyor?

Tam nedeni bilen yok ama sorunun gelişiminde birden fazla etken söz konusu olabilir.

Bazen sadece çocuk olmanın verdiği basit nedenler olabilir.

Bazen de sıvı tüketiminden psikolojik sorunlara, bedensel sorunlardan cinsiyete kadar çeşitli başka nedenler çıkabilir.

Sıralayalım:

Küçük idrar torbası: Ufaklık uzun uzun uyuyor. Böbrekler kesintisiz çalışıyor. İdrar torbası henüz gelişimini tamamlamadığı için deşarj kaçınılmaz.

Yetersiz his: İdrar torbasını denetleyen sinirler yavaş gelişiyor. Uyarı vermekte gecikiyor. Çocuk derin uykuda bunu farkedemiyor.

Hormon dengesizliği: Geceleyin idrar üretimini yavaşlatan (anti diüretik) hormonlar bazı çocuklarda yeterli düzeyde değil.

Stres: Çocuklar kolay kaygılanır. Kardeşleri olur. Okul zamanı gelir. Tatilde evden uzaklaşılır. Böyle gelişmelerde yatağın ıslanması olağan.

İdrar yolu enfeksiyonu: İdrar yolunda gelişen sorunlar sadece geceleri değil gündüzleri de kaçırmaya neden olabilir. Sık işeme, idrarda kan, ağrı hissi çoğu zaman enfeksiyon işareti.

Uyku apnesi: Islak yatak uyurken solunumu kısıtlayan uyku apnesiyle birlikte gelişebilir. Horlama ve gündüz mahmurluğu yetersiz ve sağlıksız uykunun önemli göstergelerinden. Solunumla ilişkili başka sorunlar, sık yinelenen sinüs ve kulak enfeksiyonu uyku apnesini tetikleyebilir.

Diyabet: Geceleri kuru geçen çocuğun yatağını ıslatmaya başlaması diyabetten kaynaklanabilir. İdrar hacminde artış, aşırı susama, halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı belirtilerine dikkat.

Kabızlık: Kronik seyreden kabızlık idrar torbasına baskı yapabilir.

İdrar yolu – sinir sistemi sorunları: Nadiren de olsa idrar yolunda veya sinir sisteminde yapısal sorun olabilir.

Neden herkese olmuyor?

Bazıları kaçırmaya daha eğilimli. Risk faktörlerine bakalım:

Cinsiyet: Oğlanlarda kızlara oranla iki kat daha yaygın.

Aile geçmişi: Ebeveynler geçmişte kaçırmışsa çocukları da % 80 onlara çekiyor.

DEHB: Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu sorunu tetikliyor.

Erkek çocuklarında yatağını ıslatma oranı daha yüksek.

Zararı ne?

Belki utanç verici ama fiziksel neden olmaksızın kaçırmanın sağlık yönünden sakıncası yok. Yatağını ıslatan çocuğun suçluluk ve utanma duygusu güvenini zedeleyebilir. Bu önemli.

Islak çamaşırla uyumak genital bölgede kızarıklık, isilik yapabilir. Farkedince nevresim ve çamaşır değiştirmek gerekir. Hep aynı bölge ıslanıyorsa su emmeyecek bir örtüyle (örneğin muşambayla) yatağın kuru kalması sağlanabilir. Çarşaf değiştirmek de kolaylaşır.

Doktordan önce ne yapmalı?

Aile hekiminiz sizi üriner sorunlara odaklanmış bir uzmana (örneğin pediyatrik ürolog veya nefrolog) yönlendirebilir.

Sorunu aktarırken nelere dikkat edeceksiniz?

Beklentilerinizi nasıl yöneteceksiniz?

Sıralayalım:

Belirtileri yazın. İlgili veya ilgisiz gözlemlerinizi not edin. Çocuğunuz ne sıklıkta sıkışıyor? Günde kaç kez tuvalete gidiyor? Özellikle yemeklerden sonra ne kadar su içiyor?

Olağandışı gelişmeleri yazın. Endişeleniyor mu? Yaşamında büyük değişimler oluyor mu?

Kullandığı ilaçları yazın. Vitamin, mineral, gıda takviyesi alıyor mu?

Sorularınızı yazın. Aklımdaydı unuttum dememek için doktora ne soracağınızı kararlaştırın.

Doktora gitmeden hazırlık yapmak kısıtlı sürede doğru bilgi almanın en etkili yöntemi. Sorularınızı listeleyin:

• Altını neden ıslatıyor?

• Bu ne zaman biter?

• Tedavi yöntemi ne? Hangisini önerirsiniz?

• Tedavinin yan etkisi var mı?

• Başka alternatif var mı?

• Sıvı tüketimini kısıtlayalım mı?

• Önerdiğiniz ilacın eşdeğeri var mı?

• Konuya ilişkin yazı, kitap, dergi, broşür varsa alabilir miyim?

• Hangi web sitelerine bakmalıyım?

• Sormaya niyetlendikleriniz dışında aklınıza başka sorular da gelebilir. Çekinmeyin.

Doktor ne yapabilir?

Doktor konuya ilişkin ayrıntılı bilgi edinebilmek için onlarca soru sorabilir.

Yatak ıslatma başka sağlık sorunlarıyla, örneğin psikolojiyle veya pedagojiyle ilişkili olabilir.

Bunlara önceden hazırlanarak zamandan kazanabilir, soruna daha çabuk çözüm bulabilirsiniz.

Sabırla yaklaşmanız, anlayış göstermeniz çok önemli. Altını ıslatmak çocuk için kolay değil. Bunu yapmayı istemiyor ama başka çaresi yok. Doktora gitmeden çocuğunuzun akşamüzeri tükettiği sıvıları azaltmayı deneyebilirsiniz.

Muayene nasıl yapılıyor?

Önce fiziksel bulgulara bakılıyor. Enfeksiyon veya diyabet olasılığına karşı üre testi yapılıyor. İdrar yolunda olası yapısal kusur vb. için röntgen çekiliyor. İdrar torbası ve böbrekler görüntüleme cihazlarıyla inceleniyor.