Ağrısız doğumla yüzler gülüyor

05 Nisan 2012 Devamı

Uzm.Dr. Nezih Berksoy

Doğum; insanoğlunun kendisinden bir parçayı, bir canlıyı dünyaya getirmesi yaşanabilecek en güzel duygulardan biri belki de en güzeli, en özeli. Ama çoğu zaman; o güzelliğin, o anın büyüsü; çekilen sancılarla ve taşınan endişelerle bozulmakta…

Hatta sadece bu sancıyı çekmemek için, büyük bir operasyon olmasına rağmen sezaryeni tercih eden anne adaylarımız var. Halbuki bölgesel analjezi tekniğiyle: yaygın söylenişiyle ağrısız doğumla, doğum anını ağrısız, sancısız ve dolu dolu yaşamak mümkün…

Ağrısız doğum; tamamen normal bir doğum, tek fark doğum sancılarının sadece kasılma olarak algılanması; ağrısının hissedilmemesi. O bölgeden gelen sinirlerin epidural analjezi dediğimiz bir yöntemle geçici olarak uyuşturulmasıyla bu mümkün oluyor. Epidural analjezi; normal doğum için en çok tercih edilen, en etkili ve en güvenli yöntem. Bel bölgesindeki duramater zarı etrafına (Epidural alana) ağrı kesici ilaç enjeksiyonu ile gerçekleşiyor. Anne adayı baskıyı, dokunmayı hissediyor, hatta kalkıp yürüyebiliyor ama ağrı acı duymuyor. Normal doğum için gerekli olan doğum sancısı yani kasılmalar var ama rahatsız etmiyor. Doğum kanalı açıklığı 4 cm’e ulaşınca yani sancılar anneyi ciddi olarak rahatsız etmeğe başlayınca uygulanıyor.

PEKİ NASIL UYGULANIR?

Anestezi doktoru anne adayına, odasında, işlemi kısaca anlatır. Sonra uygulama odasına geçirir. Anne adayı sol tarafına yan yatar veya oturur, çenesini göğsüne dayar, kollarını omuzlarında çaprazlar ve olabildiğince öne doğru bükülüp sırtını kamburlaştırır. İşlem 3 aşamada gerçekleşir. Aşamada annenin sırtında uygulama yapılacak bölge, antiseptik bir sıvı ile silinir ve steril örtüyle örtülür.Aşamada cilt ve cilt altı çok ince bir iğne ile uyuşturulur. Anne adayı bunu bir sivrisinek ısırığı kadar hisseder.Aşamada ise epidural sahaya kateter yerleştirilir ve ilaç verilir. Özellikle bu aşamada annenin birkaç dakika kıpırdamadan durması çok önemlidir. Kateter, balık oltası (misina) kalınlığında incecik bir sondacıktır. Buradan ihtiyaç duyuldukça ara ara ilaç verilebildiği gibi önceden programlanmış otomatik pompalarla sürekli belirli doz ilaç da verilebilir. Anne adayı ağrı hissettiğinde bu pompaya bağlı bir düğmeye basarak kendiye ek doz yapabilir. Buna hasta kontrollu analjezi (HKA-PCA) denir. Bu kateter, doğumdan sonra, annenin ağrısı kalmayınca, hiç can yakmadan kolayca çıkarılır. Epiduralin etkisi, verilen ilacın emilmesiyle 5-10 dakika içinde başlar. Önce bacaklarda ısınma arkasından hafif bir hissizlik olur. Daha sonra doğum sancılarını karında kasılma, basınç kasıklarında baskı şeklinde algılar. Anneyi rahatsız eden ağrı, sancı yok olmuştur. Ama hareket kabiliyeti yok olmaz. Anne adayı epidural yapıldıktan hemen sonra kalkıp yürüyerek odasına gidebilir.

EPİDURAL ANALJEZİNİN AVANTAJLARI

Bu konudaki uzmanların ortak görüşü, epidural analjezi normal doğum analjezisinde altın standarttır. En önemli avantaji; annenin doğum sırasında gereksiz yere acı ve ızdırap çekmesini, anne ve bebeğe zarar vermeden önlemesidir. Bu ağrıların giderimi bebek için de faydalıdır. Yapılan çalışmalarda ağrısız doğum bebeklerinin yenidoğan değerlendirme skorlarının daha iyi olduğu gözlenmiştir.Bu yöntem sayesinde, sancı çekmemek için yapılan keyfi sezaryenler da azalmakta, normal doğum şansı artmaktadır.Anne; bebeğini doğurduğu zaman uyanık, ağrısız ve koopere olduğu için o güzel anın tadını çıkarır. Bebeğini hemen görür, koklar, öper ve hatta beslemeğe başlayabilir. Pek çok pedagog; anne-bebek ilişkisinin, doğumdan sonra olabildiğince çabuk başlamasının, çocuğun kişilik gelişimi açısından çok önemli olduğunu vurgulamıştır. Herhangi bir sebeple sezaryen gerekirse epidural analjezi sayesinde anne ve bebeğin genel anestezi (Narkoz) alması önlenmiş olur.

EPİDURAL ANALJEZİNİN RİSKLERİ VE YAN ETKİLERİ

Epidural analjezinin yan etki ve riskleri, tecrübeli ellerde uygulandığında, zannedilenin aksine son derece azdır. En sık görülen yan etki ani tansiyon düşmesidir. Önceden yeterli sıvı, serum verilmesi ile veya bazı ilaçlarla önlenir. Baş ağrısı genellikle işlem sırasında hareket edildiğinde veya çok deneyimli olmayan ellerde uygulandığında daha sık görülür.Çok sıvı ve kafein alınarak, yatak istirahatı ve çeşitli ilaçlarla yok edilir. Bu önlemlerle geçmezse epidural sahaya pıhtı yaması yapılır. Bazı doğumlardan sonra epidural yapılsa da yapılmasa da bel ağrısı görülebilir. Nadiren hafif allerjik reaksiyonlar görülebilir. Bölgesel kaşıntı kendiliğinden veya basit bir ilaç yardımıyla kısa sürede geçer. Nörolojik komplikasyonlar çok çok nadirdir.(10 000-100 000 de birden az)

KİMLERE UYGULANMAZ?

Kanama, pıhtılaşma bozukluğu olanlara, pıhtılaşma önleyici ilaç alanlara
Enjeksiyon bölgesinde enfeksiyon olanlara
Sıvı ve/veya kan kaybı ile beraber olan ve düzeltilemeyen aşırı tansiyon düşüklüğünde
Kafa içi basıncı artmış olanlar (Beyin tümörü, kanaması vb)
Akli dengesi bozuk olanlara veya uygulamayı kesinlikle reddedenlere yapılmaz.