Yenidoğan Sarılığı

29 Ekim 2015 Devamı

Yeni doğan sarılığı nedir?

Bebeklerin anne karnındayken akciğerleri devre dışıdır. Bebek, gerekli havayı göbek kordonundan alarak vücuttaki organlara taşır. Taşımayı sağlamak için eritrosit denilen kırmızı kan hücrelerinin içinde oksijen taşıyan özel bir yapı vardır.

Yeni doğan sarılığı nedenleri

Bebek anne karnından çıktıktan sonra akciğerler devreye girer ve oksijen taşıyan hemoglobinin değişmesi gerekir. Bu değişim için kırmızı kan hücrelerinin hemen hemen hepsi yıkılır. Bu yıkılma sonucu ortaya yeni doğan sarılığına sebep olan bilirubin maddesi çıkar.

Bilirubin, vücuttan idrar yoluyla atılır. Vücut bir yandan aynı oranda hemoglobinler üreterek kan dengesini sağlar. Bebek bu dönemde iyi beslenemiyorsa ve buna bağlı olarak idrar miktarı az ise bilirubin vücuttan atılamayacağından yeni doğan sarılığı ortaya çıkabilir.

Kan hücrelerinin yıkımı, kan uyuşmazlığı gibi birtakım kan hastalıklarına bağlı ise çok hızlı gerçekleşir. Böyle durumlarda idrar atılımı yetersiz kalacaktır ve yine yeni doğan sarılığı ortaya çıkacaktır.

Yeni doğan sarılığı nasıl tedavi edilir?

Yeni doğan sarılığı olan bebekte kan uyuşmazlığı varsa, düzenli aralıklarla bebeğin bilirubin yükselme hızını kontrol etmek için kanı alınır. Bebeğin doğum yaşına, kilosuna ve premetüre olup olmamasına göre bellli çizelgeler oluşturulur. Oluşturulan çizelgeye uygun olarak bilirubin belli bir seviyeyi bulduğunda tedaviye başlanır.

Yeni doğan sarılığı tedavisi

Yeni doğan sarılığı tedavisinde uygulanan ilk işlem mavi ışıkla yapılan fototerapidir. Fototerapinin şiddeti ve verilme süresi bebeğin kanındaki bilirubin seviyesi ve seviyenin düşme hızına göre belirlenir. Fototerapi genelde 8 – 10 saat yeterli olur ancak bazı durumlarda 3 – 4 gün devam etmesi gerekebilir.

Bazı durumlarda kan değişimi gerekebilir. Bilirubin, belli bir düzeye ulaştığında fototerapi ile düşürülemiyorsa göbek kordonundan katater konularak bebeğin kan değişimi yapılır ve tadavi böyle sağlanır.

Fizyolojik sarılık ya da anne sütü sarılığı denilen sarılık türü kendiliğinden geçer. Bebeğin iyileşmesindeki en önemli faktör bebeğin iyi beslenmesidir. Bebek beslenemiyor ve kilo alamıyor ise bilirubin seviyesi bazen fototerapi vermeyi gerektirecek sınırlara çıkabilir. Fizyolojik sarılık genelde doğumdan sonra 3. gün başlar ve 2. haftada bitmiş olur.

Yeni doğan sarılığında hangi durumlarda doktora gitmek gerekir?

Bebek hastanede doğduysa, hastaneden çıkışı 2 tam gün dolduktan sonra yapılır. Tehlikeli olan sarılık tipleri ilk 24 saat içinde ortaya çıktığından gözetim altındayken fark edip tedaviye geçmek mümkün.

Fizyolojik sarılık ya da anne sütü sarılığı diye adlandırılan sarılık türü genelde doğumdan sonraki 3. günde başlar. Eğer bebeğinizde sarılık hissediyorsanız mutlaka doktorunuza gidip göstermeniz gerekir. Kan değerleri ölçülüp bebeğin durumuna bakılması gerekir. Kan değeri fototerapi sınırına yakın ise düzenli aralıklarla kan alınır ve belli bir düzeye çıktığında fototerapi tedavisine başlanır.

Tedavi gerektirmeyen durumlarda, aileye beslenmenin önemi ve idrar miktarının çoğalması gerektiği anlatılır. Sarılığın nereye kadar yayıldığı gösterilir. Göbeğin altına inen sarılığın tehlikeli olacağı ile ilgili bilgilendirilir. ”’Yeni doğan sarılığı”’, 2 haft
a geçmesine rağmen iyileşmediyse mutlaka uzamış sarılık tetkiklerinin yapılması gerekir.

Yeni doğan bebekler neden sarılık olur?

Yeni doğan bebeklerde görülen iki tip sarılık vardır. Bunlar fizyolojik sarılık ve anne sütü sarılığıdır.

Fizyolojik sarılık

Genellikle yeni doğan bebeklerde fizyolojik sarılık görülür. Fizyolojik sarılık, kan hücreleri yıkımının sonucunda ortaya çıkan bilirubin maddesinin yeterli idrar yapılamadığı için yavaş atılması ile oluşan sarılık tipidir. Yavaş atılıma bağlı olarak, bilirubinin kandaki seviyesinin artması sarılığa sebep olur. Fizyolojik sarılık, bebeğin beslenmesi ve idrar miktarının artması ile sona erer.

Anne sütü sarılığı

Anne sütü sarılığı olarak isimlendirilen sarılık, anne sütündeki özel bir maddeden kaynaklanır. Kan uyuşmazlığı yoksa ya da bebek başka risk faktörü taşımıyorsa, anne sütü 24 saat kesilip, devamında yeniden başlanırsa bu sarılık ortadan kalkar.

Hangi bebeklerde yeni doğan sarılığı tehlikesi daha fazladır?

Yeni doğan bebeklerde her zaman sarılık görülmez. Riskli olan ve bebeğin kontrol altında tutulması gereken iki durum vardır: Rh uygunsuzluğu ve ABO uygunsuzluğu.

Rh uygunsuzluğu

Rh uygunsuzluğunu anlamanın en kolay yolu annenin kan grubunu bilmektir. Anne kan grubu Rh (-) , baba kan grubu Rh (+) ise bebeğin pozitif olma ihtimali vardır. Anne Rh (-), bebek Rh (+) olduğunda Rh uygunsuzluğu denilen durum ortaya çıkar. Bu tip sarılık doğumu izleyen ilk 12 saat içerisinde ortaya çıkar ve hızla yükselir.

“Rh uygunsuzluğu ilk çocukta görülmez” denilir ancak anne karnındaki kanamalar, anne karnında bebeğe anne kanının karışması ya da annenin daha önceden düşük veya kürtajının olması gibi durumlarda, anne pozitif kanla karşılaşmış olacağı için ilk bebekte de Rh uygunsuzluğu olabilir. Bunu doğar doğmaz bebeğin kan grubunu saptarayarak anlamak mümkündür. Tedavi edilmesi gereken en önemli sarılık tipi budur.

ABO uygunsuzluğu

Bebeğe zarar verebilecek bir diğer durum ABO uygunsuzluğudur. Doğumu takip eden ilk 24 saat içerisinde başlar. Bebekle annenin ABO gruplarının arasında uyumsuzluk varsa, bebeği doğumdan sonraki ilk 24 saat boyunca gözetim altında tutmak gerekir.