Çocukluk Döneminde Akdeniz Anemi Hastalığı

Kansızlık hastada hemoglobin değerinin yaşa ve cinse göre olması gereken değerden düşük olması demektir. Ülkemizde kansızlık nedenleri arasında en sık demir eksikliği anemisi görülmektedir. Çocuklarda demir eksikliği anemisi dışında, daha nadir olmak üzere folik asit eksikliği ve vitamin B12 eksikliğine bağlı anemiler de gelişebilmektedir.

Demir eksikliğine bağlı anemi
Demir eksikliği anemisi en fazla süt çocukluğu döneminde görülür. Okul çağı ve ergenlik öncesi çağında da sık görülür. Çocuklarda demir eksikliğine yol açan nedenler besinlerle yetersiz demir alımı, hızlı büyüme nedeniyle demir ihtiyacının artması ve herhangi bir nedenle kan kaybı yaşanmasıdır.

Nedenleri
Besinler aracılığıyla demir alımının yetersiz olması, demir ihtiyacının artması ve herhangi bir nedenle yaşanan kan kaybına bağlı olarak oluşur.

Besinlerle Yetersiz Demir Alınımı
Bebeklerin anne sütü yerine demir desteği olmayan mamalarla ve inek sütü ile beslenmesi, daha büyük çocukların ise günde yarım litreden daha fazla süt içmesi demir eksikliği anemisinin gelişmesine neden olur. Anne sütündeki demir inek sütündeki demire göre bağırsaktan daha iyi emilir. Erken doğan ve doğum ağırlığı düşük olan bebeklere 2. aydan, zamanında doğan bebeklere ise 4. aydan itibaren demir eksikliği anemisinden korumak için düşük miktarlarda demir takviyesi yapılması önerilmektedir. Demir eksikliği anemisinin önlenmesi için anne sütünün en az 6 ay süre ile verilmesi, 1 yaşına kadar demirden zengin mamalar ve ek gıdalar ile beslenme önerilir.

Daha büyük çocuklarda hazır gıdalarla beslenme alışkanlığı, eksik gıda alımı, vejeteryanlık ya da sosyo-ekonomik durum bozukluğu nedeni ile hayvansal gıdaların alınamaması demir eksikliği anemisine yol açar.

Artmış demir ihtiyacı
Özellikle düşük doğum ağırlığı olan bebeklerde, zamanından erken doğan bebeklerde, ergenlik döneminde ve hamilelik ile emzirme dönemlerinde demir ihtiyacı fazladır.

Kan Kaybı
İnek sütü bağırsaklarda kılcal kanamalara yol açmasından dolayı demir eksikliğine neden olabilmektedir. Ayrıca uzun süreli aspirin ve diğer romatizma ilaçlarının kullanımı da bağırsaklardan kan kaybına neden olabilmektedir. Çocuklarda doğuştan olan mide bağırsak anomalileri de kan kaybına neden olmaktadır.

Bağırsak kurtlarından kıl kurdu ve solucanlar demir eksikliğine yol açmazlar, ancak kancalı kurtlar bağırsaklardan kanamaya neden olarak demir eksikliğine yol açabilmektedir. Doğuştan kanamaya eğilimi olan hastalarda (hemofili hastalığı gibi), sık sık kanamalar nedeni ile demir eksikliği görülmektedir.

Erişkin hastalarda kan kaybına çocukluk yaş grubuna göre daha fazla rastlanmaktadır. Kızlarda adet kanamalarının uzun sürmesi ve çok miktarda olması demir eksikliği anemisi gelişmesine yol açar. Çocuklarda nadir olarak rastlanan mide ülseri veya barsak kanserleri bağırsaklardan kanama olmasına neden olur.

Belirtileri
Kansızlık hafif derecede ise çocukta hiçbir belirti olmayabilir, sadece laboratuar incelemeleri ile tespit edilebilir. Kansızlık fazla ise çocuğun renginde solukluk, çarpıntı, baş ağrısı, huzursuzluk, halsizlik, çabuk yorulma ve iştahsızlık gibi belirtiler görülebilir.

Uzun süreli demir eksikliklerinde tırnakların kaşığa benzer şekilde içe çökmesi, ağız köşelerinde çatlamalar, dilin üzerinin düzleşmesi, ağrılı olması ve yutkunma zorluğu görülebilir. Demir eksikliği olan çocuklarda oturma, emekleme ve yürüme gibi motor gelişmede gecikme, davranış bozuklukları, öğrenmede güçlük ve bağışıklık sisteminde azalma sonucunda enfeksiyonlara yatkınlık gözlenebilir. Eğer kansızlık uzun süre fark edilmezse kalp yetmezliği gelişebilir, zor nefes alma, ileri derecede halsizlik gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Tanı
Demir eksikliği tansı doktor tarafından hastanın hikayesi, muayenesi ve kan sayımı gibi belirli laboratuar testlerinin yapılması sonucunda konulur.

Tedavi
Tedavide ağız yolu ile verilen demir ilacı kullanılmaktadır. İlacın aç karnına ve öğünler arasında alınması önerilir. C vitamini içeren limonata veya portakal suyu ile birlikte verilmesi verilen demirin bağırsaklardan emilimini artıracaktır. Süt ve süt ürünleri ve çay ile birlikte verildiği durumlarda demir emilimi azalacağı için ilaçtan bir saat önce ve sonra bunlar verilmemelidir.

Demir ilacının alımından sonra bulantı kusma, mide ağrısı, karın ağrısı olabilir. Bu durum ilacın yemekten hemen sonra alınması ile geçer veya azalır. Eğer semptomlar devam ederse doz miktarı azaltılır. Bazı hastalarda ishal veya kabızlık görülebilir.
Demir ilacı alındığı sürece özellikle damla veya şurup kullanıldığında dişler geçici olarak siyaha boyanabilir. Yine ilacın alındığı dönemde çocukların kakasının koyu renk çıkar.

Eğer hastada kusma veya karın ağrıları şiddetli oluyorsa, hastanın altta yatan bir bağırsak hastalığı nedeniyle verilen ilaç emilemiyorsa, ağızdan verilen demir ilacı yeterli olmuyorsa doktor tarafından önerilerek demir ilacı enjeksiyon şeklinde yapılabilir. Kalçadan enjeksiyon yapılan demir ilacına karşı ani alerjik reaksiyonlar gelişebilir, iğnenin yapıldığı yerde ağrı, renk değişikliği olabilir. İlacın kalçaya derine yapılması önerilir. Çocuğun beslenmesi düzeltilir ve demirden zengin gıdalarla beslenmesi sağlanırsa demir eksikliğinin tekrar etmesi önlenecektir.

Kategori: ÇOCUK HASTALIKLARI, Genel, Haberler