Çocuklarda Alt Islatma

Çocuklar altını neden ıslatır?
Çocuklarda çok sık görülen problemlerden biri de alt ıslatmadır. Bu altına kaçırmadan biraz farklı bir durumdur. Tıp dilinde buna enüreziz diyoruz. Genelde 5 yaşından sonra belli süreyle çocukların gece ya da gündüz giysilerini ya da yatağını ıslatma durumuna, istemli ya da istemsiz olarak, alt ıslatma diyoruz.

Bu, biyolojik ya da psikososyal sebeplerden kaynaklı olabilir. Biyolojik sebeplerin altında genelde ailesel faktörler vardır. Ailede eğer daha önce bu görülmüşse, yani anne babanın çocukluk döneminde bu davranış varsa genelde çocukların % 75’inde de bu görülebilmektedir. Diğer bir etken hormonal etkenler olmaktadır. Bir diğer etken ise mesanenin yapısıdır. O yüzden önce biyolojik olarak, fizyolojik olarak çocukta bir sorun var mı diye bir uzmana baktırmak gerekir.

Psikososyal problemler enüreziz olarak ortaya çıkabilir

Bunun dışında psiko-sosyal etkenler diyeceğimiz çocuğun önce kazanmış da sonradan yitirmiş olması sonucunda bu tuvalet kaçırmaya başlaması da ikinci enüreziz olarak niteleniyor. Bunda ailede yaşanan problemler, çatışmalar, göç, boşanma, taşınma, çocukla yeterince ilgilenmeme gibi sebeplerden dolayı oluşan bir alt ıslatma problemleri görülebiliyor.

Belli bir süreliğine tuvaletini kaçırmadan farkı eğer çocuk tuvalet eğitimini kazanmışsa ve sadece belki oyun oynarken, sadece o oyunu bırakmak istemediği için altına kaçırıyorsa, buna eşlik eden başka bir problem yoksa ve bu çok sık olmuyorsa, o zaman enürezizden bahsedemeyiz. Enüreziz bir 3 ay 5 ay süreyle ve sürekli olarak giysilerinde ya da yatağında ıslaklık olmasına deniyor.

Çocuklarda alt ıslatma problemi nasıl çözülür?

Çocuk alt ıslatma problemini çözmek için öncelikle sabırlı olmak gerekmekte ve çok sert tepkiler vermemek gerekmektedir. Çocuğa nasıl yapacağı anlatıldıktan sonra bunun üstesinden gelmek için sizin onun yanında ve destek olduğunuzu bilmesini bir kere sağlamanız gerekmektedir.

Çocuğunuzu gözlemleyin

Eğer gece kaçırıyorsa, öncesinde çok fazla sıvı vermemek işe yarayabilir, gece belli aralıklarla yanına gidip tuvalete kaldırmak işe yarayabilir. Eğer gündüz altına kaçırıyorsa, hangi durumlarda kaçırdığını gözlemleyip, bunlara çözümler aramak yerinde olabilir. Eğer oyun esnasında kaçırıyorsa çocuk oyuna kaptırdığı için belki oyun sırasında ara ara ona sormak, hatırlatmak yerinde olabilir.

Eğer çocuk da alt ıslatmak istemiyorsa ve bunun için çaba gösteriyorsa, git gide de alta kaçırmaları azalmaya başlamışsa ve her seferinde, her başarılı deneyimden sonra kendini iyi hissetmeye başlamışsa, işbirliği içindeyse bu yavaş yavaş sönecektir diye düşünüyorum. Ayrıca eğer ruhsal etkiler varsa, belli psikososyal etkilerden dolayı çocuk alt ıslatıyorsa ve bunlar çözülmüşse zaten bir süre sonra alt ıslatması da kesilecektir.

Çocuklarda alt ıslatmanın psikolojik olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Çocuklarda alt ıslatmanın psikolojik nedeni olup olmadığı şu şekilde öncelikle anlaşılabilir. Eğer çocuk tuvalet eğitimini kazanmışsa ve tuvaletini tuvalete yapmakta bir sorun yaşamıyorsa ve sonradan bir geriye dönüş yaşanmışsa, o zaman psikolojik nedenler ilk akla gelecek nedenler arasındadır.

Küçük kardeş kıskançlığına dikkat

Özellikle kardeş kıskançlığında bu çok görülmektedir. Yeni eve bir bebek geldiğinde genelde aile küçük bebeği koruyucu davrandığı, ona daha çok ilgi gösterdiği için büyük çocuk daha ilgisiz bırakıldığı için küçük yaşa özgü bir davranış olan alt ıslatma durumu büyük çocuklarda da görülmeye başlanmaktadır. Eğer aile bu sevgi paylaşımını, ilgi paylaşımını dengelerse büyük çocuk ve küçük arasındaki kıskançlık kendiliğinden geçecektir bir süre sonra.

Bunun dışında göçler, boşanmalar, yeni bir eve taşınma, aile içi çatışmalar ya da çocuğun şiddete maruz kalması, öç alma isteği gibi sebeplerden dolayı da alt ıslatma görülebilmektedir. Nedenin çok iyi araştırılıp, bu sorunun çözülmesi sonucunda çocuktaki bu alt ıslatma durumu da çözülür.

Çözüm bulamıyorsanız psikoloğa başvurun

Psikolog yardımı almak için öncelikle ailenin nedenini teşhis etmiş olması gerekmiyor. Ama önce neden olabilir diye kendinin bakması gerekiyor. Diyelim ki aile nedeni buldu ama bir türlü çözemiyor, elinden gelen yöntemleri denedi ve sonunda bir uzmana gitti, uzman da aynı şekilde nedenlere bakacaktır. Aile bu nedenleri ne kadar gerçekçi değerlendirdi, onun dışında başka bir neden, problem var mı diye.

Nedenini bulduktan sonra da peki buna dair neler yapılabilir? Dediğim gibi en çok, en sık karşılaşılan durum kardeş kıskançlığıdır. Eve yeni bir bebek geldiğinde çocuk onu kabullenmek istemez, ona gösterilen ilgiyi, sevgiyi kıskanır. Bu gibi durumlarda büyük çocuğa da olabildiğince büyük olmanın güzel bir şey olduğu, güzel tarafları olduğu gösterilmeli.

Ona sorumluluk verin

Büyük olmanın olumlu yanları anlatılır ve hatta küçük bebeğe bakma konusunda ondan da yardım istenir, ona da sorumluluklar verilirse zaten ağabey ya da abla olmanın gururunu taşıyacağı için bebeklik dönemine özgün olan bu davranışını zaten sonlandıracaktır. Önemli olan o dengeyi sağlamak diye düşünüyorum.

Altını ıslatan çocuğa nasıl yaklaşmalıyız?

Şimdi 5 yaşına gelmiş bir çocuk altını ıslatmaya devam ediyorsa bu zaten bir problemdir ve çocuk için yeterince sıkıntı ve utanç veren bir durumdur.

Bunun üstüne bir de anne baba ya da çevredeki insanlar sert tepkiler verirlerse, ayıplarlarsa çocuk utanç ve suçluluk duygusunu daha çok hissetmeye başlayacaktır.

Olumlu ve destekleyici telkinlerde bulunun

Çocuğun özgüvenindeki düşüş, sosyal hayatındaki düşüştür. Bu da ileriki aşamalarda okul başarısına ve sosyal ilişkilerine yansır. Bu yüzden bu durum çocuğa anlatılırken diğer hastalıklarda ya da bozukluklarda olduğu gibi gerçekçi bir şekilde, nasılsa o şekilde anlatılmalıdır.

“Evet, şu durumdan dolayı böyle bir problemin var ama biz bunu halledeceğiz. Bunlar için de böyle böyle yapmamız gerekiyor. Ama üstesinden geleceğiz. Bunun için utanmana ya da üzülmene gerek yok, geçici bir problem bu” şeklinde çocuğa telkinlerde bulunmalıyız.

Onu motive etmeye çalışın

Nasıl ki kekemelik ya da tik bozukluklarında çocuğu asla suçlamamak, üzerine gitmemek gerekiyorsa, bunda da çok üstelememek, “olabilir, tamam, iyi gidiyorsun” gibi motivasyonlarla problemin birlikte üstesinden gelmeye çalışmak gerekmektedir.

Çocuklarda alt ıslatma hangi durumlarda normal sayılır?

Öncelikle çocukların alt ıslatması 5 yaşına kadar normal görülür. Eğer 5 yaşından sonra devam eden bir durum varsa, o zaman bir psikolog yardımı gerekmektedir. Bunun öncesinde eğer erken tuvalet eğitimine başlanmış ve bir inatlaşma olmuşsa alt ıslatmalar görülebilmektedir.

Biyolojik faktörleri göz ardı etmeyin

Onun dışında eğer çocuk eğitimine geç başlanmışsa, çocuk bu sefer bezi bırakmak istemeyeceğinden dolayı yine alta kaçırmalar devam ediyor olabilir. Bir başka faktör de çocuğun kas kontrolünün gelişmemesi ile ilgili olabilir, farklı biyolojik sebepler olabilir. Bu nedenle henüz tuvaletini tutma kazanılmamış olabilir ya da kazanmış olsa da bazen altını ıslatmaya devam ediyordur.

Gözlemlemek, takip etmek gerekir ama zaten kız çocuklarında 2,5 yaşından önce, erkek çocuklarında 3,5 yaşından önce tam anlamıyla tuvalet alışkanlığı kazanma söz konusu olamayabiliyor. Ama 5 yaşına kadar da devam edebilir, bu da normal görülmektedir.

Çocuklarda alt ıslatmanın fizyolojik nedeni olabilir mi?

Çocuklarda alt ıslatmanın fizyolojik nedenleri elbette ki olabilir. Eğer ki çocuk yaşının uygun olmasına ve ekstra bütün uğraşlara rağmen bir türlü tuvalet alışkanlığını edinemiyorsa evet o zaman ilk etapta fizyolojik bir etkenin varlığını düşünmek daha mantıklı olacaktır.

Bunlarda özellikle mesanenin genişliği, küçük olması, hacmi gibi bazı durumlar söz konusudur. Ya da hormonal etkenler ya da ailesel faktörler söz konusu olabilir. Bunun dışında şeker hastalığı, böbrek yetmezliği gibi durumlarda da çocukta alt ıslatma görülebilir.

Fizyolojik etkenler göz ardı edilmemeli

Çok ciddi bir fizyolojik muayeneden geçtikten sonra doktorun yönlendirmesi dahilinde, bu uzman yardımı da alarak sonuca ulaşılacaktır. Eğer çocuk bütün uğraşlara rağmen bir türlü bunu beceremiyorsa ve sık sık altına kaçırmaya devam ediyorsa, tuvalette yapamıyorsa demek ki sfikter kaslarında ya da mesanede bir problem vardır diye düşünülmeli ve bir fizyoloğa gidilip çocuğun fiziksel bir muayeneden geçmesi gerekmektedir.

Kategori: Çocuk Psikolojisi